Çukurova Üniversitesi - Eğitim Öğretim Bilgi Sistemi

Bu dersin amacı Dilbilim alanına giriş yaparak Dilbilimin diğer disiplinlerle ilişkisine dikkat çekmek, dilin işlevlerine ve Dilbilimin altalanlarına ilişkin bilgi sunmaktır.

Dersin İçeriği

Dilbilim kavramı ve dilbilimin temel kavramları. Saussure ve yapısalcılık, Avrupa (Prag dilbilim okulu) ve Amerikan yapısalcılığı, sözcelem kuramları, göstergebilim gibi çeşitli alanların dil incelemeleriyle ilgili yaklaşımlarının tanıtılması. Dilbilim çalışmalarına yön veren önemli kişiliklerin (Martinet, Bloomfield, Harris, Hjelmslev, Chomsky vb.) çalışmalarıyla birlikte ele alınması. Betimsel boyutun yanı sıra dilin kullanımına yönelik edimbilimsel çözümlemelerin de yapılması.

Dersin Öğrenme Kazanımları
1) Dilbilimini konu ve kapsam olarak özetler.
2) Dilbilimin alt dallarını listeler.
3) Dilbilimin diğer disiplinlerle olan ilişkisini açıklar, bu ilişkiler arasında karşılaştırma yapar.
4) Dilin temel düzeylerinden Sesbilgisi ve Sesbilimi ve bunların inceleme alanlarını karşılaştırarak açıklar.
5) Dilin temel düzeylerinden Biçimbilimi ve inceleme alanlarını açıklar.
6) Dilin temel düzeylerinden Sözdizimi ve inceleme alanlarını açıklar.
7) Dilin temel düzeylerinden Anlambilim ile Edimbilimi ve bunların inceleme alanlarını açıklar.
8) Göstergebiliminin temel kavram ve ilkelerini yorumlar.
9) Dilbilimsel metin çözümlemesi yapar.
10)
11)
12)
13)
14)
15)

DERSİN PROGRAM KAZANIMLARINA KATKISI
No	Temel öğrenme Kazanımları	Katkı Düzeyi
No	Temel öğrenme Kazanımları	1	2	3	4	5
1	Dil eğitiminin temel kavram ve terimlerini açıklar.
2	Edebiyatın temel kavramlarını, Türk ve dünya edebiyatının başlıca yazar ve eserlerini bilir.
3	Türkçenin anlama (dinleme ve okuma) ve anlatma (konuşma ve yazma) becerilerini; bilişsel, duyuşsal ve psikomotor yönüyle bilir.
4	Dil becerilerinin geliştirilmesinde dil bilgisi ve dil bilimin yeri ve önemini belirler.
5	Türkçe öğretimi ile ilgili öğretim programları, öğretim strateji, yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme bilgisine sahiptir.
6	Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yerini, Türkçenin tarihî gelişimini ve bu gelişime bağlı olarak yaşanan değişimleri inceler.
7	Türkçe dil bilgisini (ses, şekil, yapı, anlam, köken, söz dizimi vb.) tüm alanlarıyla ayırt eder.
8	Dil becerilerini geliştirmeye yönelik etkinlikler tasarlar.
9	Tüm dil becerilerini (okuma, yazma, dinleme, konuşma) geliştirmeye yönelik yöntem ve teknikleri kuramsal ve uygulamalı olarak gerçekleştirir.
10	Türkçe dersi öğretim programlarını ve Türkçe öğretiminde kullanılan materyalleri (Türkçe ders kitapları, görsel ve basılı malzemeler, maketler vb.) çok yönlü (biçim, içerik vb.) ve eleştirel bir bakış açısıyla inceler.
11	Ana dili Türkçe olanlara, yabancılara, Türk soylulara ve iki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretiminin benzerlik ve farklılıklarını ayırt eder.
12	Cumhuriyet öncesi döneme ait Arap kökenli Türk alfabesiyle yazılı metinleri, Latin kökenli Türk alfabesine çevirir.
13	Soyut işlemler dönemine geçiş yapmış öğrencilerin dil öğrenme durumlarını ve okudukları kaynakları değerlendirir.
14	Türkçeyi sözlü ve yazılı iletişimde iyi ve doğru olarak kullanır.
15	Türkçe öğretiminde başvurulan mevcut ve yeni yaklaşım, yöntem, teknik ve stratejileri kullanır.
16	Türkçe öğretimine ilişkin kazandığı bilgi ve becerileri, okullarda gözlem ve uygulama boyutlarıyla ortaya koyar.
17	Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi ve becerileri Türkçe öğretmenliğine uyarlar.
18	Etkili iletişimin ögeleri olan empati, aktif dinleme, ben dili kullanımı ve çatışma çözme becerilerini vb. verimli bir şekilde gerçekleştirir.
19	Öğrencilerin seviyelerine uygun edebî ve öğretici metinleri Türk ve dünya edebiyatı ürünlerinden seçer.
20	Türkçe ve yabancı dilde bilişim ve iletişim teknolojilerini etkin olarak kullanır.

DERS AKIŞI
Hafta	Konular	Ön Hazırlık	Yöntem
1	Dilbilim nedir Dilbilimin Tanımı ve Yöntemsel İlkeleri, Dilbilimin Kuruluşu ve Gelişimi, Saussure Sonrası Dilbilim	İlgili kaynakları okuma
2	Eşsüremli (Betimleyici) ve Artsüremli (Tarihsel) Dilbilim Genel ve Özel Dilbilim, Kuramsal ve Uygulamalı Dilbilim	İlgili kaynakları okuma
3	Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 1: Edebiyat, Psikoloji, Mantık, Felsefe, Antropoloji, Coğrafya	İlgili kaynakları okuma
4	Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 2: Fizyoloji, Nöroloji, Biyofizik, Biliş, Yapay Zeka, Bilişsel Psikoloji, Zihinsel İşlemleme Kavramları	İlgili kaynakları okuma
5	Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 3: Matematik, İstatistik, Bilgisayar Bilimleri, Fizik, Sibernetik, Teknoloji	İlgili kaynakları okuma
6	Dil ve Düşünce, Dil ve Zihin Dilin Semiyotik İçeriği	İlgili kaynakları okuma
7	Dil ve Toplum, Dilsel Topluluklar, Dilsel Değişkeler	İlgili kaynakları okuma
8	Ara Sınav	Sınav
9	Dilbilim in Dalları: Sesbilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları Sesbilgisi: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları	İlgili kaynakları okuma
10	Biçimbilim: Tanımı, Biçimbilim de temel kavramlar	İlgili kaynakları okuma
11	Sözdizim: Tanımı, Sözdizimde yaklaşımlar ve kuramlar	İlgili kaynakları okuma
12	Anlambilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları	İlgili kaynakları okuma
13	Edimbilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları	İlgili kaynakları okuma
14	Metindilbilim	İlgili kaynakları okuma
15	Dilbilimsel metin çözümlemesi	İlgili kaynakları okuma
16-17	Yarıyıl Sonu Sınavları	Sınav

KAYNAKLAR
Ders Notu
Diğer Kaynaklar

Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü

Fen Bilimleri Enstitüsü

Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Sosyal Bilimler Enstitüsü